نماینده‏ی شایسته‏ی مردم چه کسی خواهد بود؟

(سرمقاله هفته نامه «قدرت» شماره پانزدهم)

روز انتخابات پارلمانی فقط دو هفته‏ی دیگر باقی مانده است. به صورت طبیعی هرچه به آن روز نزدیک‏تر می‏شویم حساسیت و شور و حال مبارزات انتخاباتی بیش‏تر می‏شود و هم مردم و هم کاندیدان به تب و تاب بیش‏تر می‏افتند. هریک از کاندیدان در تلاش آنند که رای و نظر مردم را به سوی خود جلب کنند و از این رو از راه‏های مختلف برای رسیدن به این هدف استفاده می‏کنند؛ از تبلیغات معمول مثل سخن‏رانی و پخش پیام از راه‏های گوناگون تا استفاده از احساسات قومی و قبیلوی مردم و مناسبت‏های مذهبی قابل احترام برای مردم. جالب است که کاندیدان در جریان مبارزات انتخاباتی نسبت به تمامی این مناسبت‏ها بسیار حساس و وقت شناسانه عمل می‏کنند، به طوری که تقریباً هیچ یک از این مناسبت‏ها، حتا مناسبت‏های کوچک‏تر، که در روزهای معمول به یاد هیچ کسی نیست، فراموش نمی‏شوند و باارتباط یا بی‏ارتباط، مراسم پشت مراسم برگزار می‏شوند. مطمئناً از فردای انتخابات همه‏ی این تب و تاب‏ها فرو خواهد نشست و دیگر خبری از اکثر این گونه برنامه‏ها نخواهد بود.
به هرحال، مردم باید کم کم به انتخاب نهایی خود برسند و از میان این شلوغی پرشمار کاندیدان، فرد شایسته‏ی خود را برای فرستادن در پارلمان تعیین کنند و به او رای دهند. مردم باید مواظب گرایشات منطقه‏ای و طایفه‏ای خود نیز باشند تا مبادا به خاطر این گرایشات توانایی و ظرفیت خود را خنثا کنند، زیرا این گرایشات رای شان را به بخش‏های کوچک کوچک تقسیم خواهد کرد و در نتیجه هیچ یک از کاندیدان آن‏ها نخواهند توانست میزان کافی رای برای برنده شدن به دست بیاورند. اما آیا مردم خواهند توانست از میان این شلوغی راهی مناسب برای خود باز کنند و کاندید شایسته‏ی خود را خواهند یافت؟ و مهم‏تر از آن، آیا مردم در این آشفته بازار تعدد پرشمار کاندیداها و با این گرایشات طایفه‏ای و منطقه‏ای خواهند توانست برای کاندید مورد نظر خود رای کافی گِرد آورند و او را به پارلمان بفرستند؟
این‏ها سوالاتی است که به نظر می‏رسد مردم باید در دو هفته‏ی پیش رو بیش‏تر به آن‏ها بیاندیشند و اگر ضرورتی به تجدید نظر در انتخاب شان بود نیز با توجه به این دو سوال، پیش از آنکه فرصت را از دست دهند، بر تصمیم شان اعمال کنند.
آنچه که باید مردم در انتخاب شان به دقت مواظب آن باشند، ظرفیت و توانایی کاندیدان مورد نظر شان در مقام نمایندگی پارلمان است. این ظرفیت و توانایی چیزهای عجیب و ذهنی نیستند که نتوان آن‏ها را مشخص و دقیق بیان کرد. اول اینکه کاندیدان مورد نظر باید سواد و توانایی تخصصی کافی برای انجام وظایفی که در پارلمان انجام ‏می‏دهند داشته باشند تا بتوانند به عنوان یک عضو موثر در پارلمان نقش بازی کنند. دوم اینکه این کاندیدان باید درک و دید روشنی از سیاست کشور داشته باشند تا بتوانند در بستر سیاست و تاریخ کشور جایگاه خود و موکلان خود را دقیق تشخیص دهند و زبان سیاست و بازی‏های سیاسی را هوشیارانه و به موقع درک کنند و با زبان و منطق قدرتمند از منافع مردم دفاع کنند. به قول مشهور «عقل شان در چشم شان نباشد». سوم اینکه کاندیدان مورد نظر هم نسبت به موکلان خود و هم نسبت به تمام ملت افغانستان متعهد باشد و از موقف پارلمانی خود به نفع انسانی‏تر و عادلانه‏تر شدن سیاست و مناسبات اجتماعی و سیاسی در کشور استفاده کنند. چهارم اینکه کاندیدان مورد نظر باید از منطق سیاسی قوی برخوردار باشند و نیز توان تعامل سیاسی را در فضای پارلمان داشته باشند، تا از یک سو بتوانند از خواست‏ها و منافع موکلان خود به خوبی دفاع کنند، و از سوی دیگر بتوانند برای به کرسی نشاندن آن‏ها حمایت پارلمانی جلب کنند و آن را به تصویب اکثریت اعضای پارلمان برسانند.
مردم باید توجه داشته باشند که پارلمان یک نهاد دموکراتیک و قانون‏مند در چارچوب دولت است که از راه‏های دموکراتیک و با استدلال و منطق به ایجاد پشتوانه‏های قانونی برای خواست‏های مردم می‏پردازد و از این طریق تلاش می‏کند مسایل مطرح را به مسایل ملی تبدیل کند و آن را مرعی الاجرا بسازد. بنابراین نماینده‏ی مردم باید این توان را داشته باشد که منافع و خواست‏های موکلان خود در بستر کلان منافع ملی بگنجاند و در قوانینی که توسط این نهاد خلق می‏شود ضمانت کند. از این رو وقتی یک کاندید پارلمان وعده‏های شخصی به افراد و یا گروه‏ها و حلقات خاصی می‏دهد به معنای آن است که از ماهیت و شیوه‏ی کار پارلمان آگاهی ندارد و یا دست کم صرفاً می‏خواهد رای مردم را بگیرد. اما این مسئولیت مردم است که باید دقیق‏ترین انتخاب را داشته باشند.