پارلمان جدید افغانستان، در میان مکالمات تلخ و آزاردهنده و فضایی پر از ابهام کارش را آغاز کرد، اما نتیجهی نهایی مناقشات اخیر هر چه باشد، به نظر میرسد که این تحولات فشار را بر حامد کرزی، رئیس جمهوری بیشتر کرده است.
نمایندگان مجلس با اینکه از افتتاح پارلمان توسط آقای کرزی خشنود اند، اما درخصوص اتهاماتی دربارهی نقض قانون اساسی و قانون انتخابات از سوی وی هنوز دلچرکین هستند. شاید بتوان گفت که آقای کرزی با واکنش در برابر نتیجهی انتخابات ولایت غزنی اولین رشته از انتقادات را به سوی خود هدایت کرد.
تشکیل دادگاه ویژه برای بررسی موارد جرمی مرتبط با انتخابات دومین موردی بود که آقای کرزی را در معرض اتهام حرکت فراقانونی قرار داد. کم نبودند کسانی که با اصرار آقای کرزی برای بررسی تخلفات انتخاباتی، ماجرای تخلفات گسترده در جریان انتخابات ریاست جمهوری را نیز به یاد او آوردند و اتهاماتی را که در آن زمان مشروعیت حکومت او را زیر سوال میبرد، تکرار کردند.
حملات بیسابقه در قصر سلامخانه
از سوی دیگر، نامزدهایی که در انتخابات برنده نشدند و خواستار رسیدگی به تخلفات انتخاباتی از سوی دادگاه ویژه هستند، آقای کرزی را در دفتر کارش در قصر سلامخانه و در برابر چشم دوربینهای خبرنگاران، برای اولین بار با صراحتی بیسابقه مورد حمله قرار دادند.
یکی از نمایندگان او را "مظلوم و قابل ترحم" خوانده به "فقدان اراده و قدرت" متهم کرد. در همین جلسه، آقای کرزی "بازیچهای در دست سفرای خارجی و نمایندگان سازمان ملل" خوانده شد. برخی از این نامزدان از آقای کرزی خواستند که آنها را به زندان بفرستد یا همه به کوهها رفته و علیه او قیام خواهند کرد. در همین جمع به طور صریح از آقای کرزی خواسته شد که وقتی نمیتواند از عهدهی مسئولیتش خارج شود، باید استعفا کند.
آقای کرزی در این جلسه، برای اعتراض نامزدهای ناکام چارهای پیشنهاد نکرد، اما با یادآوری فشار و دخالت بیپردهی «خارجیها» جبههی دیگری را نیز در برابر خود باز کرد. او بدون اینکه ضمانتی برای ادعای خود خلق کند، برای کاندیدان معترض وعده سپرد که از حق آنان دفاع و حمایت خواهد کرد. در همین حال، با افتتاح پارلمان جدید و باز کردن راه برای کار نمایندگان پیروز در هیأت قوهی مقننه، به طور غیر مستقیم نامزدهای معترض را پاسخ داد که میتوانند راه خود را هرگونه خواسته باشند در پیش گیرند.
گامی دیگر در راهی پر از ابهام
رئیس جمهوری افغانستان برای افتتاح پارلمان جدید، ماجرای انتخابات و کشمکشهای سیاسی پیرامون آن را پایان نداده است، اما به هر حال، باعث شده که بنبستی دیگر در روند سیاسی کنونی بشکند و کاروان دموکراسی و حاکمیت قانون، یک گام دیگر به جلو حرکت کند. ظاهراً به همین علت بود که فرستادهی خاص دبیرکل سازمان ملل در افغانستان، از این حادثه به عنوان یک رویداد تاریخی یاد کرد و مقامهای اتحادیهی اروپا و ناتو نیز از آن استقبال کردند.
نمایندگان مجلس، با هیجان آشکار، ماجرای انتخابات را پایانیافته تلقی میکنند و هرگونه اقدام بعدی در این زمینه را فاقد وجاهت قانونی میدانند. این در حالی است که دادگاه ویژه بر ادامهی کار خود تا روشن شدن پروندهی نامزدان و ادعاهایی مبنی بر تقلب، تأکید میکند.
بنابراین، هرگونه سازشی که در وسط این کشمکشها صورت گیرد، روابط مجلس و آقای کرزی را به طور جدی تحت تأثیر قرار خواهد داد. پارلمان و نظام سیاسی افغانستان گامی به جلو برداشته است، اما راهی که در پیش دارد همچنان پر از ابهام و سوالاتی است که هنوز هم پاسخ و راه حل روشن نیافته اند.
باز هم سوال مشروعیت
اولین چالش بزرگ در برابر پارلمان جدید، حراست از مشروعیت آن است. از همین حالا روشن است که نتیجهی تحقیقات دادگاه ویژه، هر چه باشد، تعدادی از نمایندگان کنونی پارلمان به تقلب و جعلکاری متهم خواهند شد. این در حالی است که تا آن زمان، همین نمایندگان با رأی خود هیأت اداری پارلمان را تعیین کرده و یا برخی از اصولنامههای داخلی پارلمان را تصویب خواهند کرد.
سوال مهم این است که آیا پارلمان میتواند در برابر اتهامات دادگاه ویژه از نمایندگان برحال خود حمایت کند و تصمیمهای دادگاه ویژه را باز هم فاقد وجاهت قانونی اعلام کند؟ در آن صورت، اقدام بعدی آقای کرزی چه خواهد بود؟ دادگاه عالی که همزمان با افتتاح پارلمان وارد معرکه شد، در این وسط چه نقشی به عهده خواهد گرفت؟
پارلمان و حکومت، پوششی نهادی برای مناقشات فردی
دور اول پارلمان شاهد تنشهای زیانباری میان حکومت و مجلس نمایندگان بود. حکومت ضعیف، اولین بهایی را که بر ملت تحمیل میکند، زایل شدن اعتبار و اتوریتهی آن در افکار عامه است. پارلمان جدید قرار است پایهگذار نظامی در کشور باشد که تا سال ٢٠١٤ بتواند تأمین امنیت و حفظ ثبات کشور را در فقدان حضور نیروهای بینالمللی عهدهدار شود. کشمکشی که از حالا بر روابط حکومت و پارلمان سایه انداخته است، دورنمای همکاری میان آنان را تیره و پر از چالش نشان میدهد.
مناقشاتی که در حول ماجرای انتخابات به راه افتاده است، در ظاهر هویت گروهی دو نهاد را در برابر هم قرار داده، اما در واقع، منافع و خواستههای فردی را نیز نشان میدهد که هویت گروهی این دو نهاد را به گروگان گرفته است.
رئیس جمهوری دلیل واضحی ندارد که بگوید در موضع خود، پاسدار قانونیت و عدالت در کشور بوده است، همانگونه که نمایندگان پیروز پارلمان نیز به مشکل میتوانند خود را از اتهام تقلب و جعلکاری مبرا بدانند. بنابراین، به نظر میرسد که هویت گروهی دو نهاد پارلمان و حکومت، به یک نوع پوشش استتار برای افراد قانونگریز و متقلب تبدیل شده است.
سیاستمداران نسل دوم
پارلمان کنونی، به طور محسوسی در اختیار افرادی قرار گرفته است که اکثراً از ردهی نسل دوم فعالان سیاسی در حلقهی سیاستمداران افغانی محسوب میشوند. یکی از ویژگیهای سیاستمداران نسل اول، آشنایی آنان با زبان و شیوههای مرسوم سیاست به سبک افغانی آن بود.
سیاستمداران نسل اول به همان نسبت که میتوانستند راه مقابله با همدیگر را پیدا کنند، راه سازش و معامله با هم را نیز جستجو میکردند. نمایندگان جدید، اکثراً دارای زبان و منطق جدید هستند که در فضای سیاسی افغانستان، تازگی داشته و تا مرحلهای که پختگی لازم خود را پیدا کند، راه درازی در پیش خواهد داشت.
استحالهی رهبران سیاسی در روند دموکراتیک، یک تحول مثبت و امیدبخش است، اما همین وجه مثبت، در فضا و شرایط آسیبپذیر افغانستان، سوال مدیریت و رهبری خردمندانهی سیاسی را نیز برای این سیاستمداران مطرح می کند. اگر نمایندگان جدید بتوانند رویکرد سالم و مثبت خود را در تعاملات سیاسی چه در عملکردهای درونی پارلمان و چه در روابط آن با نهادها و امور بیرون از پارلمان به اثبات برسانند، افغانستان تحول بزرگی را شاهد خواهد شد، در غیر آن، همین ویژگی پارلمان جدید میتواند نقش آن را در وخامت اوضاع و مناسبات سیاسی در کشور زیانبار سازد.
تیرگی در روابط بینالمللی
در روزهای اخیر، آقای کرزی اکثر اقدامات بینالمللی در افغانستان را زیر سوال برده است: پیآرتیها(تیمهای بازسازی ولایتی) را به حکومتهای موازی در برابر حکومت خود تشبیه کرده، حملات تندش بر شرکتهای امنیتی خصوصی خارجی ادامه داشته و عملیات شبانهی ناتو علیه طالبان را نیز محکوم کرده است.
در همین حال، الفاظ تند و بیپردهی آقای کرزی در جریان دیدار با نامزدان معترض در جریان افتتاح پارلمان، بار دیگر روابط او با همکاران بینالمللیاش را تیره ساخته است. معلوم نیست که آقای کرزی در وسط تمام چالشهایی که در برابر خود خلق کرده است، بار جنگ و مناقشه با همکاران بینالمللی خود را چگونه تحمل خواهد کرد.
چالشهای امنیتی
مناقشات مرتبط با جریان انتخابات پارلمانی درست در زمانی اوج میگیرد که آقای کرزی و حکومت او با تمام قوا در تلاش اند طالبان را به پیوستن به دولت تشویق کنند. اگر آقای کرزی نتواند در تأمین روابط سازنده و مثبت با پارلمان جدید موفق شود، تلاشهای سیاسی او از وجهه و اعتبار لازم برخوردار نخواهد شد. در همین حال، اگر نامزدهای معترض نیز تهدید خود را جدی گرفته و از نفوذ و اقتدار خویش در محلات مختلف برای بیان اعتراض خود در برابر حکومت استفاده کنند، وضعیت امنیتی کشور با مشکلات دشوارتری رو به رو خواهد شد.
آقای کرزی و حلقهی مشاوران او هنوز هم فرصت دارند که برای الگوی جدید مدیریتی خود تدبیری روی دست گیرند. فضای کنونی افغانستان به گونهای است که آقای کرزی را فرا میخواند تا میدان و فضای سیاسی افغانستان را از سنتها و تجربههای گذشتهی غیردموکراتیک آن، جدا کند. در غیر آن، هر روز نه تنها فشارهای سیاسی بر فرد او افزایش خواهد یافت، بلکه کشور را به سوی بحرانهای خطرناک نیز هدایت خواهد کرد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر