۱۳۸۹ آذر ۵, جمعه

نتیجه انتخابات ولایت غزنی: سوالی تازه برای مشکلی کهنه



نتیجه انتخابات ولایت غزنی، نکته ها و مباحث جدی و ریشه داری را به میان آورده است که خوب است در مورد آنها با مسئولیت و جدیت بیشتر درنگ کنیم:

مدیریت سیاسی کشور:
سوال اول این است که چرا مدیریت سیاسی کشور به وضعیتی گرفتار شده که روز به روز نه تنها مشکلات گذشته آن کمتر نمی شود بلکه دامنه آن گسترش می یابد و پیچیدگی آن بیشتر می شود؟ در این مشکلات از طالبان و سایر مخالفان مسلح شروع کنیم تا قاچاقبران مواد مخدر، ناامنی های مسیر شاهراه ها، فساد اداری، تنش در روابط منطقوی و بین المللی، رسوایی های پیهم سیاسی، گسست های اجتماعی و سیاسی، فقر و بیکاری و انواع بزهکاری های اجتماعی، ... تا برسیم به اینکه پروسه انتخابات که قاعدتاً باید بر میزان ثبات و تحکیم قانونیت منجر شود، زمینه را برای قانون شکنی و گریز از اصولیت های زندگی مدنی بیشتر می سازد.

رهبری سیاسی هزاره ها:
سوال دوم این است که رهبری سیاسی هزاره ها، درست مانند مدیریت کلان کشور، چه راهی را طی می کند که برغم مشارکت و سهم گیری فعال و مسئولانه مردم در تمام بخش های حیات مدنی کشور، روز به روز آسیب پذیری های هزاره ها در روابط ملی و اجتماعی کشور بیشتر شده و منطق فعال مدنی و دموکراتیک آنان قربانی بازی های کوچک و ناشیانه سیاسی می شود؟... این جامعه چرا در روابط ملی و بین المللی خود از پویایی محروم است و در برابر تمام تحولات موضع انفعالی دارد؟ ... چرا کاندیدوزیران هزاره در سه نوبت پیهم رأی گیری پارلمانی رد شد و این سوال هنوز پاسخ روشن خود را نیافته است؟ ... معضل تهاجم کوچی ها چرا همه ساله خونبارتر و پرهزینه تر از سال قبل تکرار می شود؟ ... چرا محرومیت دستوری و عامدانه از تمام برنامه های انکشافی و بازسازی در سطح مرکز و ولایات جریان دارد و هیچ کسی به آن اعتنا نمی ورزد؟ ... و اینک معضل انتخابات ولایت غزنی چرا به یک معمای پیچیده و خطرناک تازه تبدیل شده است؟

مسئولیت همگانی ما:
سوال سوم این است که با توجه به تمام نابسامانی هایی که در برابر خود می بینیم، سهم و نقش فعال و راهکشای ما برای رو به راه ساختن امور چیست و اساساً چه کار می توان کرد که کجی ها اندک اندک راست شده و عقلانیت و تدبیر بر سیاست ها و عملکردهای ما حاکم شود؟
***
افغانستان، مخصوصاً با انتخابات پارلمانی امسال دچار بحران شدید و بی سابقه ای شده است. کمیسیون مستقل انتخابات، در حد امکانات و زمینه هایی که در اختیار آن بود، برای پاسداری از شفافیت و قانونیت پروسه انتخابات کارنامه درخشانی را به ثبت رسانید. این کمیسیون تا حد لازم در برابر فشارها مقاومت کرد و از تخطی های گسترده در جریان انتخابات جلوگیری نمود و آرای تقلبی بی شماری را باطل ساخت.
اما بیماری و فساد همه گیر در بدنه نظام سیاسی کشور، این حرکت قانونمند کمیسیون مستقل انتخابات را نیز به یک معضل تازه برای ثبات و امنیت کشور تبدیل کرده است. رییس جمهور کشور، بدون اینکه موقف خود در پاسداری از قانونیت و اصولیت را مراعات کند، اولین مرجعی شد که باید صدای ضدقانون بلند کند و حریم و حرمت قانون را فدای مصلحت قومی و قبیلوی نماید. واکنش این عالی ترین مقام سیاسی کشور در برابر نتایج اولیه انتخابات ولایت غزنی، توأم با واکنش های مراجع مختلف حکومتی در برابر کمیسیون مستقل انتخابات، تمام دستاوردهای مثبت و نیکوی این کمیسیون را به نقطه های بحران و مشکلات برای کشور تبدیل کرده است.
حالا کمیسیون مستقل انتخابات کار خود را تمام کرده، اما قبل از اینکه پاسخ زورمندان متقلب و یا افراد غیرمسئول را بگوید، باید در برابر ریاست جمهوری و ارگان های تابع آن سینه سپر کند و از قانونیت و اصولیت دفاع کند. این است که دیده می شود نتیجه انتخابات ولایت غزنی با «مشکلات فنی» مواجه می شود، شاهراه های کشور در شمال کشور به روی ترافیک مسدود می شود، نمایندگانی که یک دوره خود از و اضعان و پاسداران قانون در «خانه نمایندگان ملت» بودند، در شکستن قانون و نقض قانونیت در کشور پیشگام می شوند.
این مشکل، مشکل ساده ای نیست که بتوان به راحتی از آن عبور کرد. در برابر قدرتمندان محلی ای که هر کدام پیروزی خود در انتخابات را مساوی با آبرو و اعتبار اجتماعی خود می دانند، چه کسی باید ایستادگی کند و چه کسی آنها را به پذیرش انتخاب و قضاوت مردم قانع سازد در صورتی که ریاست قوای اجرائیه خود از اولین پیشگامان دهن کجی در برابر انتخاب و قضاوت مردم باشد؟
***
نمایندگان پیروز ولایت غزنی نیز تا کنون ابتکار و درایت لازم سیاسی برای ادای مسئولیت سیاسی خود در مقام نمایندگی از ملت را نشان نداده اند. آنها از همان آوانی که واکنش آقای کرزی را شنیدند، باید گام پیش می گذاشتند و به طور صریح و شفاف برای همه، از جمله آقای کرزی، یادآوری می کردند که نمایندگی یک ولایت را نمی شود بر اساس قوم و منطقه تقسیم کرد که گویا هزاره نماینده هزاره باشد و پشتون نماینده پشتون. انتخابات برگزار شده و مردم غزنی - نه مردم هزاره - نمایندگان منتخب خود را به پارلمان فرستاده اند و این نمایندگان با ادله روشن و واضح به تمام مردم غزنی اطمینان می دهند که از حقوق و منافع شان، بدون توجه به اینکه به کدام قوم و منطقه تعلق دارند، حراست می کنند. این نمایندگان منتظر نشستند تا وقتی کمیسیون مستقل انتخابات از اعلام نتایج انتخابات ولایت غزنی تعلل ورزید، شروع کردند به حرف زدن.
***
راه حل چیست؟
آقای محمد حسین فیاض در مقاله خویش با طرح یک سری مشکلاتی که از ناحیه انتخابات ولایت غزنی بروز کرده است، پیشنهاد کردند که برگزاری مجدد انتخابات تنها راه حل است. این حرف، در همان ابتدا، حتی برای خود نویسنده، روشن بود که هیچ مبنای قانونی ندارد و تنها از یک مصلحت اندیشی سیاسی منشأ می گیرد. اما به هر حال، حرفی بود که نیاز به تأمل داشت و باید روی آن فکر می شد؛ نیازی که هنوز هم به قوت خود باقی است.
به نظر می رسد دو مرجع هستند که باید قبل از دیگران به سوالات مرتبط با انتخابات ولایت غزنی پاسخ دهند:
در قدم اول، آقای کرزی و حکومت او، پیش از درخواست برگزاری انتخابات مجدد، باید به این سوال پاسخ دهند که چرا پشتون ها در ولایت غزنی هیچ کرسی را از آن خود نساختند: آیا با تهدید طالبان مواجه بودند؟ ... در این صورت چه ضمانتی وجود دارد که این تهدید در انتخابات مجدد نیز تکرار نشود؟ .... آیا مردم نسبت به مشروعیت و اتوریته حکومت بدبین بودند؟ .... چه کاری می تواند بار دوم این مردم را نسبت به مشروعیت و اتوریته حکومت خوش بین سازد؟ ... آیا به دلیل عدم آگاهی مردم از اهمیت مشارکت سیاسی و سهم گیری در پروسه سیاسی بود؟ ... چه معجزه ای می تواند این آگاهی را برای انتخابات مجدد در میان مردم انتقال دهد؟ ... اگر هیچکدام این سوال ها پاسخ مثبت نداشته باشد، آیا برگزاری انتخابات مجدد جز زیرپاکردن اصول و قوانین دموکراتیک و تشجیع خصومت ها و رفتارهای ضددموکراتیک نتیجه ای خواهد داشت؟ ... و اصولاً چرا باید عده ای از شهروندان به جرم مشارکت دموکراتیک خود مجازات شوند تا عده ای دیگر به خاطر دشمنی و خصومت خود با دموکراسی و اصول زندگی مدنی پاداش بگیرند؟
در قدم دوم، نمایندگان و مدیران سیاسی ولایت غزنی باید پاسخ دهند که حالا وقتی با چنین وضعیت دشواری رو به رو شده اند راه حل آنها برای جلب رضایت آن بخش ولایت غزنی که احساس می کند از حق نمایندگی سیاسی خود محروم مانده است، چیست و اصولاً چگونه می توانند به طور واضح و روشن قناعت آنان را جلب کنند که نماینده پیروز غزنی نماینده همه مردم غزنی است نه نماینده یک قوم یا منطقه خاص؟
***
اتخاذ موضع معقول و متفکرانه، به معنای پذیرش قلدری و رفتارهای ضدمدنی نیست. شاید کسانی بخواهند از وضعیت بحرانی موجود بهره برداری سوء بپردازند، اما مسئولیت مدیران سیاسی ولایت غزنی و تمام سیاستمداران کشور این است که با قضیه از موضع عقلانیت و درایت سیاسی برخورد کنند نه اینکه آن را به معضلی تازه در شمار معضلات عدیده کشور تبدیل کنند و زمینه را برای سوء استفاده عناصر ضد دموکراتیک مساعدتر بسازند.
به همین ترتیب، نویسندگان و صاحب نظرانی که در برابر این قضیه موضع گیری می کنند بهتر است به شعار دادن اکتفا نکنند، بحث معقول و مدبرانه به راه اندازند و راه حلی را ارایه کنند که خود شان نیز در عملی ساختن آن سهیم شده می توانند.
حکایت نتیجه انتخابات ولایت غزنی شباهت زیاد با وضعیتی دارد که در حادثه جمعه خونین کابل در تابستان امسال مواجه شدیم. درد و رنج آن حادثه تکان دهنده تر از خبری بود که حالا از تأخیر در اعلام نتیجه انتخابات ولایت غزنی دریافت می کنیم. عده ای از تحلیل گران در آن حادثه نیز بر جنبه عاطفی و احساساتی قضیه تأکید داشته و جامعه را به بسیج و قیام و واکنش و رستاخیز دعوت می کردند. حتی کسانی نیز بودند که از مبارزه مسلحانه و انتقام جویی بالمثل حرف می زدند. اما معلوم بود که داعیه داران حرکت خشونت آمیز کمتر حاضر می شوند خود شان پای محاسبه فتواهای خود ایستادگی کنند و چه بسا که اگر ایستادگی هم کنند، جز ارتکاب یک فداکاری فردی، دردی را دوا نخواهند کرد.
مشکل روابط اجتماعی ملت افغانستان مشکل ساده ای نیست که بتوان با فتوا و حکم از کنار آنها رد شد. حکومت آقای ربانی این تجربه را با بهای سنگین پشت سر گذاشت، اما معضل همچنان ریشه دارتر باقی ماند. قبل از حکومت آقای ربانی روابط اتنیکی در افغانستان به آن مرحله ای نرسیده بود که زبان مشترک آنها خون و استخوان و کینه و نفرت باشد. حد اقل می شد به جز فتوا و حکم، تدبیرهای دیگری هم داشت. طالبان نیز برای حل معضل روابط اتنیکی در افغانستان به قتل عام و ویرانگری تکان دهنده ای متوسل شدند، اما پیچیدگی روابط پشتون ها با سایر اقوام افغانستان را نه تنها رفع نکردند بلکه دشوارتر نیز ساختند. تجربه حکومت آقای ربانی و طالبان باید عبرت مردم افغانستان شود نه اینکه در عرصه ها و بخش های دیگر مورد الگوبرداری قرار گیرد.
به نظر می رسد پیش از ارتکاب هرگونه تصمیم جدی به یک سوال مهم فکر کنیم: آیا قرار است در افغانستانی متحد و یک پارچه که متعلق به همه باشد، زندگی کنیم یا ترجیح می دهیم که افغانستان پارچه پارچه باشد و هر کسی در جزیره خودش به تنهایی زندگی کند؟
اگر افغانستان پارچه پارچه شده و تجزیه شده را نه تنها عملی بلکه معقول و منطقی نمی دانیم و هیچ کسی را هم در آن ذی نفع تصور نمی کنیم، پس چه کار کرده می توانیم که یکپارچگی کشور به سود و با رضایت همه تأمین شود و هر کسی احساس کند که در این یکپارچگی سود می برد و زیان نمی کند؟ ...
باید بپذیریم که یکپارچگی افغانستان به زبان و شیوه رفتار متفاوتی نیازمند است که برای همه قابل قبول باشد نه اینکه یک طرف را راضی و خشنود سازد و طرف و یا طرف های دیگر را تلخکام سازد. زبان دشنام و خنجر شاید زبانی برای تسکین ناراحتی های شدید و ابراز بی حوصله گی های ما باشد، اما به هیچ صورت زبانی برای التیام بخشیدن دردهای تاریخی جامعه ما نیست.
زبان منصفانه و راحت تر این است که بگوییم: از حق خود عدول نمی کنیم اما برای حق خود کار ناحق نیز نمی کنیم. به این وسیله شاید بتوانیم راهی تازه برای برخورد با مشکلات خود پیدا کنیم.

۲ نظر:

  1. مدیریت محترم
    وبلاگ شما در " لینکستان وبلاگهای افغانستانی " ثبت شده است
    با معرفی وبلاگها و وبسایتهای مفید افغانی به این لینکستان توسط ایمیل و ارسال نظر ، هموطنان عزیز را بیشتر با نویسندگان افغان در دنیای مجازی آشنا کنید
    منتظر شما هستیم
    با تشکر مهدی خادمی

    پاسخحذف
  2. نجیبه شریف هم پناهنده شد!

    پاسخحذف