هراس «اشرف غنی» از «کرزی» (10)

جلسه‌ی «اتاق فکر» در روز دوشنبه، 11 قوس، خارج از آجندای قبلی، موضع حامد کرزی و رابطه‌ی خلیلی و اشرف غنی با او را مورد بررسی قرار داد. اصل مسأله به عنوان یک گزارش از تحولاتی که در رابطه با تیم‌های انتخاباتی جریان داشت، توسط زهیر عنوان شد. او گفت که اخیراً خلیلی در صحبتی که با کرزی داشته است، نسبت به موضع او بیشتر دچار تردید شده و نمی‌داند که کرزی در واقع از چه جناحی حمایت خواهد کرد. او گفت که «خلیلی به حمایت کرزی از غنی امیدوار نیست» و اگر چنین شود، «اشرف غنی با مشکلات و دشواری زیادی رو به رو خواهد شد». زهیر گفت که گزارش‌هایی وجود دارد که کرزی با حمایت از زلمی رسول یا قیوم کرزی، در برابر اشرف غنی با جدیت مقابله خواهد کرد و این نکته خلیلی را دچار تشویش و نگرانی کرده است.

بحث موضع و نگرانی کرزی، با اینکه یکی از موضوعات مهم برای «اتاق فکر» تلقی می‌شد، اما در اولویت‌بندی مسایلی که برای خود در نظر گرفته بودیم، جای خاصی نداشت. بااینهم، این مسأله به طور ناخواسته فضای جلسه را تغییر داد و باعث شد که قسمت اول گفت‌وگوها در همین محور متمرکز شود.

***

جواد سلطانی گفت که کرزی به دلیل محدودیت‌های قانونی از هیچ نامزدی به طور علنی حمایت نمی‌کند. آن‌چه که مهم است تأثیر حمایت کرزی بر افکار عمومی است. اگر او حمایت خود را به طور علنی بیان نکند، بر افکار عمومی تأثیر زیادی نمی‌گذارد. گذشته از آن تأثیر حمایت کرزی بر افکار عمومی به جای اینکه اثر مثبت داشته باشد، اثر منفی دارد. کرزی در افکار عمومی از حمایت خاصی برخوردار نیست که به خاطر او مردم به کاندیدای مورد حمایتش رأی دهند. چه بسا که مخالفت با کرزی و طرز سیاست او بیشتر مفید خواهد بود تا موافقت با او و سیاست‌هایش. او گفت که «نگرانی خلیلی در این مورد بی‌پایه است و نشان از آن دارد که تحلیل او از صف‌بندی‌های انتخابات دقیق نیست و شناخت خوبی از جریان سیاسی ندارد».

دکتر جواد صالحی گفت که اشرف غنی در مقایسه با کرزی از مشروعیت و حمایت بیشتری برخوردار است، به خصوص که اکثر مخاطبان او در مناطق مشرقی و در شمال کشور است و این مناطق از لحاظ کمیت نفوس نیز در اکثریت اند. داکتر جواد صالحی گفت که روشنفکران پشتون اکثراً به مناطق مشرقی تعلق دارند و این روشنفکران از اشرف غنی حمایت می‌کنند نه از کرزی. او گفت که به اعتقاد او «اشرف غنی از کرزی و حوزه‌ی قندهار نگرانی زیادی ندارد و نباید روی این مسأله بسیار بپیچیم».

من گفتم که اشرف غنی به دلایلی زیاد بر حمایت کرزی حساب می‌کند و تمایل ندارد که حساسیت کرزی را برانگیزد. اشرف غنی هم از حساسیت «درانی‌های قندهار» به خاطر انتقال قدرت به «غلجایی‌های مشرقی» نگران است و هم از اینکه کرزی خود را مواجه با انتقام‌جویی سیاسی تصور کند. اشرف غنی بیم دارد که کرزی، در صورتی که دچار حساسیت شود، از وسایل و ابزار خود در درون حکومت استفاده خواهد کرد تا وی را زمین‌گیر کند. من ترکیب اطرافیان اشرف غنی را که در حدی چشم‌گیر به پشتون‌های غیر درانی تکیه دارد، یادآوری کردم و گفتم که چهره‌هایی هم‌چون زلمی خلیل‌زاد و جلالی و اتمر و زاخیلوال و افغان‌ملتی‌ها از چشم کرزی پنهان نمی‌ماند و اشرف غنی نیز مراقب است که کرزی این ترکیب را یک ترکیب هراس‌انگیز تلقی نکند. برداشت من این بود که اشرف غنی، در هر صورت، نگرانی‌های کرزی را جدی می‌گیرد و با آن بی‌مبالاتی نمی‌کند. من گفتم که خلیلی بهتر است با کرزی صحبت کند تا نگرانی‌های او تشدید نشود: «خلیلی و کرزی می‌توانند نقش تاریخی خود در انتقال مسالمت‌آمیز قدرت را مورد توجه قرار دهند و از آن به عنوان برگه‌ی زرین رهبری سیاسی خود یاد کنند».

اسلم جوادی حساسیت تاجک‌ها را نیز به اندازه‌ی حساسیت کرزی و پشتون‌های قندهار مهم خواند و گفت که اشرف غنی در کمپاین خود حساسیت تاجیک‌ها را نیز با مراقبت دنبال می‌کند و نمی‌خواهد که مخالفت و موضع‌گیری منفی تاجیک‌ها را برانگیزد. جوادی حوزه‌ی رأی هزاره‌های سنی را بااهمیت خواند و گفت که این کتله‌ی عظیم اجتماعی می‌تواند برای کمپاین اشرف غنی مهم باشد؛ چون با هر رأیی که از بدنه‌ی هزاره‌ی سنی به جانب اشرف غنی می‌آید، یک رأی از صندوق عبدالله کم می‌شود. او فراتر از این تأکید کرد که اگر اشرف غنی بتواند چهره‌های قدرتمندی را از میان تاجیک‌ها به صف کمپاین خود بکشاند، موازنه‌ی قوا را به هم می‌زند. هم‌چنین، او مدیریت کمپاین در شمال را مهم خواند و گفت که «جنرال دوستم می‌تواند در بسیج آرای ازبک‌ها و ترکمن‌ها قدرتمند عمل کند، اما برای جلب آرای تاجیک‌ها و پشتون‌ها و هزاره‌ها به تدابیری متفاوت ضرورت است». او گفت که در کمپاین انتخابات، باید برای حوزه‌ی شمال برنامه و بودجه‌ای اختصاصی در نظر گرفته شود و اهمیت آن برای اشرف غنی نیز تفهیم شود.

***

بحث حوزه‌های رأی، عقبه‌ی اجتماعی اشرف غنی در میان پشتون‌ها را نیز مطرح کرد. این نظر مطرح شد که اشرف غنی و سایر قشر بیوروکرات و تکنوکرات اطراف او از بدنه‌ی اجتماعی پشتون نمایندگی نمی‌کنند. بدنه‌ی اجتماعی پشتون، مخصوصاً از دوران جهاد تا کنون، به طور وسیع در حیطه‌ی کنترل نیروهای اسلامیستی قرار داشته و تعصب مذهبی در این جامعه، نسبت به هر جامعه‌ای دیگر شدیدتر است. به همین دلیل، این جامعه طالبان و گروه‌های جهادی را بیشتر از افرادی هم‌چون اشرف غنی و همراهان تحصیلکرده‌ی او مرجع رهبری خود می‌دانند.

اکت و ادای اشرف غنی برای شبیه‌سازی خود به نیروهای سنتی بخشی از تلاش او برای هم‌رنگ شدن با بدنه‌ی اجتماعی پشتون قلمداد شد و گفته شد که اگر نیروهای مدنی و روشنفکر سایر جوامع نتوانند برای اشرف غنی اعتماد و حمایت خلق کنند، بعید نیست که او به طور کامل به جبهه‌ی سنت‌گرایان بغلطد و از خواسته‌ها و مطالبات آنان متابعت کند. این نکته از سوی دکتر جواد صالحی با قاطعیت رد شد و او گفت که «اشرف غنی به خوبی می‌داند که اوضاع را چگونه مدیریت کند.»

***

بررسی موقعیت اشرف غنی و ناگزیری‌های او در میدان انتخابات و رقابت‌های سیاسی، زمینه را برای بررسی دومین چالش انتخابات ریاست جمهوری که عبارت از مشروعیت پایگاه انتخاباتی اشرف غنی و دانش و خلیلی بود، مساعدتر ساخت. قرار شد قبل از بررسی موقعیت اشرف غنی و چالش‌هایی که وی در جریان کمپاین‌های انتخاباتی خلق خواهد کرد، نقش و جای‌گاه خلیلی و دانش مورد بررسی قرار گیرد تا در هنگام بررسی موقعیت اشرف غنی، معیارهای لازم برای جست‌وجوی راه‌حل‌ها نیز فراهم باشد. به همین دلیل، آجندای جلسه‌ی بعدی، به طور اختصاصی به بررسی موقعیت و نقش خلیلی اختصاص یافت و همه‌ی اعضا وظیفه گرفتند که در جلسه‌ی بعدی با آمادگی اشتراک کنند. (ادامه دارد)