عوامل تشنج در روابط کابل و واشنگتن و مسوولیت حکومت افغانستان

ضیا ضحاک
(برگرفته از شماره پانزدهم هفته نامه «قدرت»)

پس از مدتی آرامش در روابط کابل و واشنگتن، تشنج در روابط کابل و واشنگتن در روزهای اخیر دوباره بالا گرفته است. اگر به عوامل تنش در روابط کابل و واشنگتن بنگریم، دیده می‌شود که حکومت افغانستان ناشیانه در بالاگرفتن این تنش‌ها دست داشته است که می‌تواند پی‌آمدهای ناگواری برای افغانستان داشته باشد. عوامل مهم این تنش را چنین می‌توان برشمرد.
1. آقای کرزی فرمان برچیده شدن شرکت‌های امنیتی خصوصی را در چار ماه آینده صادر کرد. فرمان تعطیلی این شرکت‌ها نگرانی ایالات متحده را برانگیخت، چه بسیاریِ این شرکت‌ها با نیروهای بین‌المللی مبارزه با تروریزم و بیش‏تر نیروهای امریکایی همکاری دارند.
2. هیاتی از سناتوران امریکایی که چندی پیش به کابل آمده بودند، در بازگشت به ایالات متحده از بی‌میلی حامد کرزی به مبارزه با فساد اداری سخن گفتند.
2. ضیا صالحی، رییس اداری شورای امنیت ملی افغانستان، از سوی اداره‌ی مبارزه با جرایم سنگین به اتهام دست داشتن در فساد اداری دستگیر شد، اما با مداخله‌ی آقای کرزی آزاد شد؛ که انتقادهای رسانه‌های ایالات متحده را برانگیخت.
3. آقای فقیریار، معاون لوی سارنوالی افغانستان از کار برکنار شد و دولت دلیل برکناری او را رسیدن به سن بازنشستگی اعلام کرد، اما آقای فقیریار دلیل برکناری‌اش را پی‌گیری پرونده‌های مقام‌های بالارتبه‌ی دولتی که در فساد اداری دست دارند خواند و مقام‌های امریکایی هم از برکناری او انتقاد کردند.
4. آقای کرزی چند روز پیش از استراتیژی مبارزه با تروریزم ایالات متحده در جنگ افغانستان انتقاد کرد و خواستار اصلاحات در این استراتیژی شد.
تشنج در روابط کابل و واشنگتن در زمان حساسی بالا گرفته است که از یک‌سو چندی پیش مکتب اقتصادی لندن در گزارشی از حمایت پاکستان از طالبان سخن گفت و سپس وبگاه ویکی لیکس اسنادی را نشر کرد که مداخله‌ی کشورهای همسایه را در امور داخلی افغانستان نشان می‌داد؛ و از دیگر سو ایالات متحده بر آغاز خروج نیروهای آن کشور از افغانستان در تابستان سال آینده تاکید می‌کند.
اگر به رویدادهایی که تشنج اخیر در روابط کابل و واشنگتن را افزایش داده است بنگریم، دیده می‌شود که حکومت افغانستان بدون درنظرداشتن حساسیت وضعیت کنونی، به تشنج در روابط خود با ایالات متحده دامن زده است. فرمان برچیده شدن شرکت‌های امنیتی بدون داشتن نیروهای امنیتی بسنده که جای این شرکت‌ها را بگیرند، آزادی ضیا صالحی که توسط اداره‌ی مبارزه با جرایم سنگین، اداره‌ای که با توافق و همکاری حکومت افغانستان و ایالات متحده ایجاد شده است، دستگیر شده بود و برکناری آقای فقیریار که به گفته‌ی خودش به دلیل پی‌گیری پرونده‌های فساد اداری صورت گرفته است؛ همگی نشان‌دهنده‌ی این است که حکومت افغانستان اهمیت روابط‌اش با ایالات متحده و هم‌پیمانان غربی‌اش را نمی‌فهمد و یا نادیده می‌گیرد و ناشیانه به متشنج کردن روابط‌اش با ایالات متحده می‌پردازد.
در حالی که پس از انتشار گزارش‌ها در مورد دست داشتن همسایگان، به ویژه پاکستان در تربیه و تجهیز تروریستان طالب و القاعده که جایی برای هیچ‌گونه تردید و انکار باقی نگذاشته بود، حکومت افغانستان می‌بایست برای بهبود روابط با ایالات متحده تلاش می‌کرد و خواستار برچیده‌شدن آموزش‌گاه‌های تروریستان در خاک پاکستان و زیر فشار قراردادن پاکستان برای پایان دادن به حمایت از تروریستان طالب و القاعده می‌شد.
هرچند نمی‌توان گفت که ایالات متحده در متشنج شدن روابط با حکومت افغانستان نقشی نداشته است، اما باید به خاطر داشت که اداره‌ی اوباما از یک‌سو مورد انتقاد شدید رسانه‌های آن کشور قرار دارد که نیرو و سرمایه‏ی ایالات متحده را بیهوده در افغانستان به هدر می‌دهد و به همکاری با حکومتی ادامه می‌دهد که سراپا غرق فساد است و تمایلی هم به مبارزه با فساد ندارد. از دیگر سو شهروندان ایالات متحده هم که به صورت روز افزون در جنگ افغانستان قربانی می‌دهند، از پیروزی در این جنگ ناامید شده اند و حکومت آن کشور را برای پایان دادن به این جنگ و بیرون کشیدن نیروهای آن کشور از افغانستان زیر فشار قرار داده اند. این انتقادها و فشارها سبب شده است که ایالات متحده بر آغاز خروج نیروهایش در تابستان سال آینده از افغانستان تاکید کند و حکومت افغانستان را زیر فشار بگذارد تا به تعهداتش در مبارزه با فساد و آماده شدن برای گرفتن مسئولیت امنیت در سال آینده عمل کند.
اما حکومت افغانستان به‌جای این‌که به نگرانی‌های ایالات متحده پاسخ بدهد، تلاش دارد تا با فرافگنی و انتقاد متقابل، ناتوانی‌هایش را بپوشاند و به‌جای عمل کردن به تعهداتش در مبارزه با تروریزم و آماده شدن برای به عهده گرفتن مسئولیت امنیت، ناامنی را به شرکت‌های خصوصی نسبت داده؛ و جلو هر اقدامی را برای مبارزه با فساد اداری، به بهانه‌های متفاوت بگیرد و بدون توجه به آینده‌ی نگران‌کننده‌ی کشور، به روزمرگی و روزگذرانی بپردازد. اگر تشنج در روابط کابل و واشنگتن همین‌گونه ادامه پیدا کند و حکومت افغانستان ناشیانه به تشنج‌آفرینی بپردازد، امکان این‌که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان آغاز شود و ایالات متحده از اجرای تعهداتش در برابر حکومت و مردم افغانستان دست بردارد، افزایش خواهد یافت که در آن صورت روزهای دردناکی در انتظار افغانستان خواهد بود که مسوولیت آن بیش از همه بر عهده‌ی دولت‌مداران کنونی افغانستان است.